In Amsterdam opent volgend jaar de eerste 100% circulaire grondstoffenfabriek voor de modeindustrie. De fabriek gaat oude kledingstukken verwerken tot garens voor nieuwe kleding, van afgedankte vodden tot kwalitatief betere nieuwe garen en kleding. Hoe kan het dat Nederland voorop loopt met duurzaam circulair textiel? 

Daarmee wordt het mogelijk om uit gedragen textiel op grote schaal nieuwe garen te maken waarvan dan weer nieuwe kleding wordt gebreid, geweven en genaaid. Het kan de terugkeer betekenen van de textielindustrie in Nederland.

Afval als grondstof

Steeds minder kleren uit de containers van het Leger des Heils en andere kledinginzamelaars krijgen een tweede leven in tweedehandswinkels, Oost-Europa of Afrika. De kwaliteit is niet meer wat het geweest is door de opkomst van fastfashion kledingmerken, die voortdurend nieuwe collecties in de winkels brengen, liefst zo goedkoop mogelijk. De snel uitgelubberde en verwassen kleren komen alleen terug als restproducten die weinig waarde hebben, zoals isolatiemateriaal. Het nieuwe Amsterdamse bedrijf Brightfiber Textiles wil daar verandering in brengen. In een mengkamer wordt de gewenste kleur samengesteld, waarna een spinnerij van de vezels garen maakt dat nauwelijks onderdoet voor nieuwe wol of katoen. Voor de garens en stoffen zijn veel minder verfstoffen nodig en geen chemicaliën meer die in de landen waar textiel wordt geproduceerd de rivieren vervuilen. Belangrijker nog: als minder textiel nieuw wordt gemaakt, worden meteen veel grondstoffen uitgespaard. Dat hele productieproces wordt zo overgeslagen, wat erg milieuvriendelijk is..

Bright.fiber Textiles is opgezet door Ellen Mensink (Brightloops B.V.)

Nieuwe kleding uit oude vodden

Omdat de kledingindustrie op wereldschaal een van de meest vervuilende sectoren is, gaat het dan meteen om grote getallen. Brightfiber is een spin-off van het Amsterdamse modebedrijf Brightloops, dat sinds vijf jaar geheel circulaire kleding maakt van handmatig gesorteerd kledingafval dat tot dusver in Italië en Frankrijk wordt vervezeld (uit elkaar gehaald). Per kledingstuk wordt hierdoor tot 11 kilo CO₂ en 10.000 liter water bespaard. Alleen al in Nederland brengt onze oude kleren een enorme afvalberg mee. De nieuwe fabriek kan uit gedragen textiel 2,5 tot 3 miljoen kilo nieuwe grondstoffen maken voor garen. Dat is ongeveer net zoveel als per jaar via kledingcontainers in Amsterdam wordt ingezameld.

Lokale en duurzame garens

Het valt niet mee om nieuwe textiel te maken uit gedragen kleding. Afval gaat vaak vier keer de wereld rond voordat het weer als kleding terugkomt. Het worden met de hand gesorteerd in India, vaak met kinderarbeid. Dan terug naar Italië voor de vervezeling en het spinnen, en dan weer via Bangladesh en China, waar de nieuwe kleding wordt gemaakt, terug naar Nederland. Daarmee is hergebruik van gedragen textiel zo complex geworden dat grote modemerken zich er niet aan wagen, zegt Mensink. Het gevaar is ook dat recycling niet duurzaam verloopt, omdat garens gebleekt en dan weer geverfd worden. Dat is de reden dat duurzame kledingmerken vaak niet beginnen aan geregenereerde stoffen. Daar komt nu verandering in met de komt van de nieuwe fabriek, want de fabriek gaat ook duurzame garens maken voor andere modemerken.

Circulaire mode in Nederland

Een valkuil is wel dat de consument door de marketing van kledingmerken op het verkeerde been kan worden gezet en de indruk krijgt dat we al heel ver zijn met de recycling van textiel. Maar op dit moment bestaat slechts 1% van alle collecties in Nederland uit gerecycled materiaal. Grotendeels industrieel afval, afkomstig van spinnerijen en breifabrieken. Nieuw materiaal dus. Bij gerecycled textiel gaat het voor het merendeel om afval uit de industrie. De kleding die wordt gemaakt uit het afval van consumenten, komt vooral van hergebruikte petflessen. De twijfel over de groene pretenties van kledingmerken remt consumenten, terwijl die juist best bereid zijn om meer te betalen, als ze maar zeker weten dat het duurzaam is. De verwachting is niet dat duurzame kleding goedkoper zal worden als het aanbod van hergebruikte vezels uit gedragen kleren toeneemt. Maar of dat erg is? Juist het almaar goedkoper maken van kleding heeft ons in de problemen gebracht. Deze circulaire oplossing zal modemerken aanzetten om voor volgende collecties in plaats van nieuwe wol, katoen en andere synthetische vezels, meer eigen reststromen te gebruiken. 

Zowel materiaal als kleuren worden hergebruikt

De nieuwe fabriek gaat duurzame grondstoffen en garens produceren op industriële schaal. De ontwikkeling van circulaire mode en circulair textiel is nodig en zeer welkom. De modeindustrie is namelijk de op één na meest vervuilende industrie ter wereld. De verwachting is dat de productie van kleding tot 2030 nog minstens met 60% zal stijgen. Gevolg: meer vervuiling en nog meer afval. Verduurzaming is noodzakelijk. Door het productieproces van Brightfiber worden materiaal én kleuren hergebruikt. Daarmee worden niet alleen duizenden liters water per trui bespaard maar zijn ook geen chemicaliën en verfstoffen nodig gedurende het productieproces. Kortom deze nieuwe fabriek is dé oplossing over de groeiende onvrede richting de fast fashion industrie.

In een mengkamer stelt Brightfiber Textiles de gewenste kleur samen, waarna een spinnerij van de vezels garen maakt. Foto: Brightfibers.

In stukken gehakt en uitgeplozen: in Wormerveer wordt van jouw oude broek al nieuw textiel gemaakt

Met een grote partij oude truien startte Loop.a life destijds met het handmatig sorteren en opschonen in de sorteerfabriek van Wieland Textiles in Wormerveer. Van dit zogeheten post consumer materiaal is sindsdien vijf circulaire garens ontwikkeld voor eigen collectie. Twee jaar geleden lanceerde Wieland Textiles de Fibersort machine, een wereldwijde innovatie waarbij lokaal consumentenafval geautomatiseerd wordt gesorteerd op kleur en samenstelling. Brightfiber Textiles (vervezeling) is de volgende stap in dit proces.

Nieuwe kennis ontwikkelen en innoveren is broodnodig

Post consumer materiaal recyclen is erg complex omdat het gaat om verschillende structuren, composities en kleuren. Op dit werk zit eigenlijk niemand op te wachten. Zeker niet de modeindustrie die soms twaalf tot vierentwintig collecties per jaar lanceren. Dit is dan ook de reden dat Bright.fiber van het Ministerie I&W – Afdeling Circulaire Economie – een deel van de financiering voor de nieuwe fabriek heeft ontvangen om de productie en het gebruik van circulair textiel en mode in Nederland te stimuleren. In vijf jaar hebben ze vanuit Loop.a life veel geleerd. Ze hebben zelf materiaal aangekocht en door de verschillende stappen van de productieketen geleid. Uit ervaring weten ze welke sorteerstromen leiden tot kwalitatieve grondstoffen, mooie garens en eindproducten. In de aanloop naar de nieuwe fabriek is Bright.fiber bezig met een grootschalig garenontwikkeltraject. Zij doen dit samen met Europese spinners, lokale breiers, Nederlandse merken, Wieland Textiles en de Provincie Noord Holland. Het doel is om van de vijf verschillende grote reststromen in deze regio, nieuwe garens te ontwikkelen. De Brightfiber fabriek gaat hiervoor de grondstoffen produceren.

Wat kan je als consument doen om circulaire economie te bevorderen?

De tips zijn op het eerste gezicht niet heel verrassend: koop niets wat je niet nodig hebt, leen of deel spullen met elkaar, koop tweedehands, repareer kapotte kleding in plaats van het af te danken en nieuwe aan te schaffen en scheid je afval. In de meeste gemeenten staan textielcontainers waar je kleding, schoenen en huishoudtextiel kunt inleveren. Als die er niet zijn, kun je het naar de milieustraat brengen. Je kunt deze spullen ook naar de kringloopwinkel brengen. Sommige goede doelen zamelen oude kleding huis-aan-huis in. Door je oude kleding in te leveren, wordt er misschien wel in Noord Holland weer nieuwe garen van gemaakt ;)