De benaming fast fashion is gebaseerd op de snel opvolgende kleding collecties van goedkope kleding, kleding die zo goedkoop en zo snel mogelijk in de winkels ligt. Heel 'fast' dus. Met alle gevolgen van dien. Echter begon het ooit positief, fast fahion was juist voordelig en gunstig. Watskeburt??
Fast fashion is ieders favoriete zondebok, maar is dat wel terecht?
Anne-Marie Schiro schreef in 1989 een artikel in The New York Times over de komst van een Spaanse modeketen in New York: Zara. Het bleek een revolutionair bedrijf. Waar andere kledingbedrijven een half tot anderhalf jaar nodig hadden (en veelal nog steeds nodig hebben) om een nieuw ontwerp in de winkel te krijgen, deed deze relatief nieuwe speler op de Amerikaanse kledingmarkt er maar vijftien dagen over. In slechts twee weken kreeg dit bedrijf het voor elkaar om een nieuwe collectie te ontwerpen en produceren.
Veel kledingbedrijven bestellen enorme aantallen, zoals bijvoorbeeld 100.000 dezelfde zwarte jurkjes. Zara deelt dit op in kleinere orders. Zodra de eerste batch van 10.000 stuks verkocht was werd pas de tweede batch besteld. Niet de prijs maar de snelheid was leidend. Schiro noemde het: fast fashion. Het lag snel in de schappen, en kon redelijk snel worden geproduceerd.
H&M is een van de bekendste modemerken van deze tijd. Met COS, Weekday, Cheap Monday, Monki, & Other Stories, ARKET en Afound in de portefeuille is moederbedrijf H&M Group één van de grootste en meest invloedrijke fast fashion retailers ter wereld.
Het fast fashion label wordt inmiddels op van alles geplakt
Bijna 35 jaar later heeft de term fast fashion een nare bijsmaak gekregen. Inmiddels staat het symbool voor alles wat er mis is in de kledingindustrie. Zoals enorme aantallen spotgoedkope kleren, gemaakt onder erbarmelijke omstandigheden, voor een hongerloon, die na een aantal keer dragen weer worden weggedaan omdat de kwaliteit niet goed genoeg is om een paar wasbeurten te doorstaan.
Die negatieve sfeer rond fast fashion komt niet uit de lucht vallen. Want kledingbergen in de woestijn, zo ver het oog rijkt, en nieuwe sneakers die zonder pardon de shredder in gaan, doet ieder mens verbazen.
Kleding dumpplaatsen in de woestijn
het is helaas geen grap, er liggen echt bergen gedumpte klerenstukken in de woestijn in Chili. De droogste woestijn ter wereld heeft steeds meer te lijden heeft onder vervuiling door fast fashion. Eindeloos veel afgedankte kleding, waaronder kersttruien en skischoenen, is een vreemd gezicht in de Chileense Atacama.
Chili is al lang een centrum van tweedehands en onverkochte kleding. Kleding van over de hele wereld komt aan in Chili. De kleding is gemaakt in China of Bangladesh, en is door Europa, Azië of de Verenigde Staten verzonden, waarna het in Chili aankomt. Vanuit hier wordt het in heel Latijns-Amerika doorverkocht. Elk jaar arriveert zo'n 59.000 ton kleding in de haven van Iquique in de Alto Hospicio-vrije zone in het noorden van Chili. Kledingverkopers uit de hoofdstad Santiago, 1.800 kilometer naar het zuiden, kopen wat, terwijl veel naar andere Latijns-Amerikaanse landen wordt gesmokkeld. Wat niet aan Santiago wordt verkocht of naar andere landen wordt verzonden, blijft in de vrije zone, aangezien niemand de noodzakelijke tarieven betaalt om het mee te nemen. Het probleem is dat de kleding niet biologisch afbreekbaar is en chemische producten bevat, dus het wordt niet geaccepteerd op de gemeentelijke stortplaatsen. Zeker 39.000 ton die niet verkocht kan worden, belandt op vuilnisbelten in de woestijn.
Foto: Chili's dumpplaats in de woestijn voor fast fashion restanten.
Gloednieuwe sneakers worden vernietigd
Bijna 15 jaar geleden beloofde Nike om versleten schoenen in te zamelen en te recyclen in een Antwerpse fabriek als onderdeel van een milieuvriendelijk project. In plaats daarvan werden tienduizenden nieuwe schoenen vernietigd in een aparte fabriek in de buurt. Dit ontdekte een journalist door GPS-trackers in de zolen van Nike sneakers te stoppen. Nike gaf aan dat zij de materialen van de schoenen hadden gescheiden om ze vervolgens te verwerken tot korrelig (herbruikbaar) restmateriaal. In de praktijk werden de onderdelen echter niet gescheiden en kwamen ze in de versnipperingshal terecht.
Geen eenmalig 'foutje' van Nike, want de journalisten herhaalden de test. Dit keer door een GPS-tracker in nieuwe Nike basketbalschoenen te plaatsen en ze terug te sturen. Ook dit paar schoenen ging naar de shredder, ook al waren de schoenen nog nooit gedragen. Volgens de journalisten was er aan de buitenkant geen enkel mankement te zien. Nike beweerde dat het dit paar schoenen had vernietigd omdat ze merkten dat er een GPS-tracker in de zool was geplaatst, waardoor de schoenen onverkoopbaar werden. Als onderdeel van het duurzaamheidsrapport zouden zogenaamde "unsellables" worden opgenomen in het Nike Grind-project, maar deze bleken ook gewoon versnipperd te zijn. Nike maakt er een potje van...
Een groep journalisten kregen een rondleiding door de betreffende fabriek door zich voor te doen als potentiële klanten. Met verborgen camera's filmden ze duizenden paar sneakers die op vernietiging wachtten, waarvan de meeste nieuw waren, aldus lokale medewerkers. Sommigen hadden zelfs hun retourticket nog aangehecht. Er vond geen scheiding van materialen plaats voor de schoenen die naar de shredder gingen. Alleen het papier dat werd gebruikt om de nieuwe schoenen te vullen, werd vooraf handmatig verwijderd. Het is onduidelijk wat er met de schoenen gebeurt als ze eenmaal zijn versnipperd.
Foto: Nike claimde schoenen te recyclen in een Belgische fabriek, maar uit onderzoek bleek dat ze vernietigd werden.
Het principe van fast fashion, waarbij de lage prijs van goederen, wisselende modetrends en een hoge productiesnelheid ertoe leiden dat kleding en schoenen korter worden bewaard, zou de belangrijkste reden zijn voor deze vernietiging van nieuwe schoenen. In 2019 werd een recordaantal van 24,3 miljard paar schoenen geproduceerd, waarvan sneakers een groot deel uitmaken. Nike is een bedrijf dat heeft geprofiteerd van de recente populariteit van het artikel en de explosieve verkoop van dergelijke sportschoenen, waardoor het bedrijf in de afgelopen 15 jaar een bijna vervijfvoudigde nettowinst boekte. De journalisten vermoedden dat Nike alle schoenen, ook nieuwe, vernietigde om commerciële redenen, versneld door de coronaviruscrisis. Schoenencollecties bleven in hoog tempo groeien, terwijl de behoefte van de consument aan nieuwe kleding en schoeisel afnam doordat mensen minder vaak uitgingen. Dit resulteerde in voorraadoverschotten, waardoor reeds volgepakte magazijnen overvol raakten. Sommige bedrijven vermijden de verkoop van massa's voorraden tegen een verlaagde prijs uit angst dat dit de "exclusiviteit" van hun merk zal schaden.
De sportgigant blijft de resultaten van het onderzoek ontkennen.
Snelle mode? Of wegwerpmode?
Dit geeft geen goed beeld van de fast fashion. Het is bijna onmogelijk om de voordelen van fast fashion te zien zodra je dit gelezen hebt. De slechte kwaliteit van veel kleren, en de groeiende kledingafvalberg, allemaal de schuld van fast fashion denk je dan.
Toch heeft het meer te maken met die vertroebelde definitie van fast fashion. De oorspronkelijk definitie, zoals bijvoorbeeld Schiro het uitlegt en zoals die binnen de mode industrie veelal gehanteerd wordt, gaat over de snelheid van het bedrijfsmodel, ook wel de doorloopsnelheid genoemd. Maar daarnaast is een tweede, veel bredere definitie gangbaar geworden. Deze wordt gebruikt om aan te duiden dat kleding steeds goedkoper is geworden, met negatieve gevolgen voor mens en milieu, en we kleren steeds meer zijn gaan zien als een wegwerpproduct. Deze twee vertalingen van het begrip lopen nu continu door elkaar heen. En dat staat het gesprek over de werkelijke problemen in de kledingindustrie enorm in de weg. Want wat wordt er nu eigenlijk bedoeld? De snel ontwikkelde mode, of de slechte wegwerpmode?
Hoe fast fashion de boeman van de kledingindustrie werd
De definities van fast fashion zijn door elkaar gaan lopen. Dat komt deels doordat de opkomst van Zara, en dus de snelle mode, tegelijk liep met de groeiende welvaart, en meer (kleding)consumptie in het algemeen. Fast fashion wordt door veel mensen gebruikt om deze hele ontwikkeling aan te duiden. Er is een hoge kledingconsumptie, een snellere omloopsnelheid en snellere afdanking, oftewel wegwerpkleding.
Fast fashion heeft een negatieve lading heeft gekregen omdat veel mensen op zoek zijn naar een "schuldige". Het probleem is groot en ingewikkeld, kleding wordt namelijk steeds meer een wegwerpproduct. Dezelfde bedrijven waar met de vinger naar wordt gewezen, hebben soms niet eens een fast fashion businessmodel. Dat is een probleem, omdat bijna alle grote kledingmerken nu over één kam worden geschoren. Winkelketens die goedkope kleren in massa produceren, zoals H&M, C&A en Primark, worden in de media vaak bestempeld als fastfashionbedrijven. En dus 'fout', terwijl dit helemaal niet het geval hoeft te zijn.
Het merendeel van de kleding die bijvoorbeeld C&A verkopen nog altijd via het oude bedrijfsmodel wordt geproduceerd, waarbij collecties in grote aantallen maanden van tevoren worden besteld bij fabrikanten. En het is goed mogelijk is dat bijvoorbeeld H&M zo nu en dan een collectie produceert die sneller is en binnen enkele weken wordt geproduceerd. Daarmee is de kern van het bedrijfsmodel alleen nog niet fast te noemen. Het is belangrijk om het onderscheid tussen deze bedrijfsmodellen te maken omdat dit aangeeft op welke manier onze kleren worden geproduceerd, en op welke manier dit eerlijke en duurzame productie in de weg staat.
Als je thuis in een paar dagen tijd een bloesje voor jezelf op maat naait, is in principe ook fast fashion.
“Fast fashion is like fast food. After the sugar rush, it just leaves a bad taste in your mouth.”
– Livia Firth
Voordelen van fast fashion
Er zitten ook goede kanten aan fast fashion. Een van de grootste problemen in de kledingindustrie is dat veel bedrijven heel lang van tevoren hun bestellingen plaatsen bij fabrikanten. Je moet als kledingmerk dus gokken wat de markt gaat doen. De kleding die je ontwerpt, komt pas een jaar later in de winkel. Pas maanden daarna zie je hoe het in de smaak valt, wat uitverkocht is en wat niet verkocht lijkt te worden. Wie weet er nu wat mensen over een halfjaar of jaar willen dragen? De kans dat bedrijven de plank volledig misslaan en met een berg kleren op de markt komen die op dat moment niemand wil kopen, is groot. Dit is een van de redenen waarom kleren bijna altijd in de uitverkoop terecht komen.
De risico’s die bij dit bedrijfsmodel horen worden zo veel mogelijk door de grote kledingmerken afgeschoven op de fabrikanten. Die kopen van tevoren de stoffen in, hebben honderden en soms wel tienduizenden kledingarbeiders in dienst en moeten op tijd leveren. Daar komt nog eens bij dat als kledingbedrijven verkeerde keuzes maken, en minder geld binnen krijgen, ze bij de inkoop van de volgende collecties minder te besteden hebben en er concessies worden gedaan op de kwaliteit
Bij het fastfashion bedrijfsmodel is dit risico minder, deze bedrijven zitten veel dichter op de werkelijke vraag van de consument en produceren in kleinere aantallen. Zodoende bestel je nooit te veel. Zo heeft dat Zara in Nederland het laagste percentage kleding verkoopt via de uitverkoop of andere prijsacties. Dit betekent dat zij geen overtollig voorraden hebben, en van tevoren goed hebben ingeschat hoeveel ze moesten bestellen.
Als je het zo bekijkt is het maar de vraag of fast fashion een grotere negatieve impact heeft dan conventionele kleding. Het exacte effect van fast fashion op de productiekosten en arbeidsomstandigheden zou eigenlijk verder onderzocht moeten worden. Het wordt vaak in dezelfde fabrieken geproduceerd als alle andere kleding.
Fast fashion zou je kunnen zien als een manier om van massaproductie meer naar maatwerk te gaan. Meer van vooraf geproduceerde kleren in standaardmaten, te gaan naar een model waarbij kleding meer op maat en op bestelling gemaakt wordt, aansluitend op de wensen en behoeften van consumenten op dat moment.
Go slow. Want fast fashion, dat zit niet lekker...
Natuurlijk is fast fashion op zich niet geweldig of goed. De productiesnelheid kan namelijk grote druk op leveranciers en hun arbeiders leggen, maar ook het modemerk zelf werkt dan onder extra grote druk. Fast fashion is op dit moment nog niet eerlijk en duurzaam. Kleding kan dan wel razendsnel en binnen twee weken geproduceerd kunnen worden, maar de stoffen worden vaak al eerder ingekocht door de fabrikanten. Die lopen vervolgens het risico dat een bedrijf uiteindelijk toch zegt: onze klanten willen geen rood meer, maar blauw. En vervolgens blijven de fabrikanten zitten met een lading ongebruikte stoffen, een ware kostenpost. De voornaamste reden die overproductie of overbestellen mogelijk maakt, is het lage risico voor het kledingmerk, omdat zij niet degenen zijn die de productiekosten betalen. Zij zijn niet degenen die straks voor duizenden euro’s materiaal hebben ingekocht, dat ze vervolgens niet kunnen gebruiken. Ze annuleren eenvoudig hun bestelling, zonder financiële consequenties. Het risico ligt immers bij een ander: de fabrikant.
Toen winkels tijdens corona hun deuren moesten sluiten, werden bestellingen massaal geannuleerd. De handel kwam plotseling stil te liggen en bedrijven werden gedwongen om nog lopende bestellingen te annuleren. Toen werd meteen duidelijk waartoe die aanhoudende vraag naar goedkope en snelle productie had geleid. Zo kondigde C&A een annulering aan van al zijn bestellingen. Zelfs de kledingstukken die al klaar waren, werden achtergelaten in pakhuizen in Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh. het ging hier niet alleen over een paar dozen T-shirts en spijkerbroeken: alleen al in Bangladesh bedroegen de bestellingen die C&A annuleerde of in de wacht zette, in totaal zo'n 166 miljoen dollar.
Als de kledingmerken die finaciële risico's wel zelf zou moeten dragen, dan zouden ze waarschijnlijk veel beter nadenken over welke producten ze bij hun leveranciers zouden bestellen.
Hoog tijd voor verandering in de kledingindustrie
Het is lastig om daarover een gesprek te voeren als de één vindt dat fast fashion nooit duurzaam kan zijn of worden, verwijzend naar de groei van kledingconsumptie in het algemeen, terwijl iemand anders fast fashion ziet als een businessmodel dat ook goede kanten heeft, mits de financiële risico’s eerlijk worden verdeeld. Je kunt fast fashion eigenlijk niet hét probleem noemen, alsof je alle problemen op één hoop kunt gooien. Dat is te kort door de bocht. En daar zit voor mij ook het pijnpunt, het alsmaar wijzen naar fast fashion leidt af van de daadwerkelijke fouten in de kledingindustrie. Het is tijd voor verandering en verduurzaming van de mode industrie. Eerlijke lonen voor de makers, minder (geen) giftige stoffen gebruiken tijdens de productie, en een meer normale prijs voor kleding. Want we weten heus wel dat een shirtje voor 3 euro helemaal niet normaal is.
Wat is slow fashion?
Bij slow fashion voert duurzaamheid de boventoon. Hét alternatief voor fast fashion, de tegenpool. Slow fashion houdt in dat je op een meer bewuste en holistische manier met kleding omgaat. Je kijkt dus niet alleen naar het kledingstuk dat voor je hangt, maar vraag je ook af: waar komen deze kledingstukken vandaan? Van welke stof is dit jurkje gemaakt? Waar en wie heeft ze gemaakt? En welke reis hebben ze afgelegd voordat ze in de (web)winkel zijn gekomen? Is het kledingmerk wel echt duurzaam?
Duurzaamheid oftewel een 'lange houdbaarheid' is hierbij een belangrijk aspect, want je denkt ook na over hoe je in de toekomst met het kledingstuk omgaat en of je het lang gaat dragen. Geen impulsaankopen dus ;)
Duurzame kleding wordt gemaakt van hoogwaardige stoffen die lang meegaan. De slow fashion betekenis is dan ook kleding van uitstekende kwaliteit, waarbij zowel de maker als de koper van de kleding op een eerlijke prijs hebben gekregen. Hierbij hoort ook een milieuvriendelijk productieproces, van de oogsten van het biologisch katoen, het weven en kleuren, tot het naaien van de kleding.
Slow fashion versus fast fashion
Slow fashion merken en fast fashion merken zijn compleet tegenovergesteld aan elkaar. Fast fashion wordt in grote hoeveelheden gemaakt, is zeer trendgevoelig en goedkoop. Goede kwaliteit is minder van belang. Het staat dan ook voor de huidige maatschappij waarin massaconsumptie de norm is. Slow fashion gaat juist om kwaliteit, tijdloze ontwerpen, een eerlijke productie en duurzaamheid. In iedere schakel van het tot stand komen van de kleding wordt gekeken hoe dit beter kan, voor mens, dier en milieu.
Fast fashion wordt op een zo goedkoop mogelijke wijze gemaakt. Des te lager de kosten zijn om de kleding te laten maken, hoe hoger de winst. Zo komt er meer geld bij de fashion labels terecht, maar juist minder bij de makers van de kleding. Het komt het milieu ook niet echt ten goede. Mensen willen graag iets nieuws dragen en hier het liefst zo min mogelijk voor betalen. Dat de kledingstukken minder lang meegaan, wordt niet als een probleem gezien. Echt duurzaam is dit dus niet.
Slow fashion zorgt voor een goede basis, het begint al bij goede kwaliteit stoffen. Natuurlijk en biologische stoffen die geen schade aan de natuur en de (katoen) boeren hebben veroorzaakt. Het veilig en eerlijk werken tijdens de productie wordt ook meegenomen in de keuze van de fabrikanten. Worden er giftige (verf) stoffen gebruikt, en is er krijgen de naaisters een leefbaar salaris? Daarbij zijn de oplages meestal kleiner, waardoor er minder onverkochte kleding over blijft. Tijdloze kleding van goede kwaliteit, die nog vele jaren gedragen kan worden. Geen bodemprijzen maar een eerlijke prijs. De bewuste consument kiest voor modemerken die 'groen' en slow zijn. Heel duurzaam dus.
Van fast fashion naar slow fashion
Één fast fashion spijkerbroek kost ruim 8.000 liter water tijdens de productie. En dan worden de spijkerbroeken vaak ook nog in grote aantallen gemaakt. De huidige kledingindustrie wordt nog altijd gedomineerd door fast fashion, wat erg belastend is voor het milieu. Dat moet anders kunnen, toch? Er zijn inmiddels al jaren meerdere slow fashion merken actief om een betere kwaliteit, eerlijkere arbeidsomstandigheden en het maken van tijdloze kleding. Er zijn ook steeds meer grotere merken die voorzichtig overstappen op duurzame kleding. Soms maar kleine stapjes, maar geef ze de kans om dit verder te ontwikkelen. Zodra een modemerk door heeft dat er meer vraag naar komt, dan zullen zij zich verder aanpassen in hun aanbod. Zo groeit duurzame kleding steeds meer. Het is een kwestie van vraag en aanbod, uiteindelijk bepaald de consument.
Zoek je slow fashion kledingmerken? Dan kun je eens kijken bij de duurzame kledingmerken die wij hebben verzameld. Er is genoeg slow fashion in Nederland te vinden. Mis je nog een slow fashion merk op de lijst? Laat het ons weten in de reacties! Leuk dat je meedenkt ;)
De gevolgen van meer slow fashion
Doordat jij kiest voor slow fashion maak je écht impact! De gevolgen zijn namelijk:
- Het verminderen van je ecologische voetafdruk bij de productie van kledingstukken.
- Kledingstukken die met aandacht zijn gemaakt en van uitstekende kwaliteit zijn.
- Kledingstukken die, mede dankzij de verbeterde kwaliteit, lang houdbaar en dus duurzaam zijn.
- Eerlijke arbeidsomstandigheden en lonen voor de makers van de kledingstukken.
- Het gebruik van duurzame en milieuvriendelijke stoffen om duurzame kleding te maken.
Slow fashion merken
Onze favoriete slow fashion merken vind je op de pagina Duurzame merken. Mijn favoriete kledingmerken zie je hieronder, en het leuke is dat deze merken jou als lezer van deze blog een hele mooie korting geven! De actiecode kun je vinden op de pagina Kortingscodes.
Meer weten over duurzame stoffen en kleding?
Wil je meer weten over duurzame kleding? Bekijk ook eens onze andere blogs. Hier vind je informatie over slow fashion, duurzame kleding(productie), milieuvriendelijke kleding en duurzame kledingmerken. Vooral in de blog Hoe herken je fast fashion vind je handige tips voor het herkennen van fast fashion en slow fashion.
Koop jij wel eens fast fahion?
Veel liefs,
Ingrid
Reactie plaatsen
Reacties